A deusa Navia garda o Pozo dos Donceis, en San Sadurniño

O Concello finalizou esta mesma semana os traballos de acondicionamento e equipamento do paseo fluvial de San Sadurniño, orzamentados en 16.000 euros e financiados pola Consellería de Medio Ambiente con cargo a fondos europeos do FEDER. O proxecto comezou a finais do ano pasado coa restauración da ribeira preto da presa do muíño de Mera. Porén, desde aquela fixéronse máis labores, como a replantación de árbores, a instalación de novo mobiliario e, quizais o máis rechamante, a colocación na volta do Pozo dos Donceis dunha grande estatua en granito representativa da deusa precristiá Navia, asociada -segundo a investigación- aos cursos de auga, á fertilidade e á morte, como barqueira que lles axuda ás almas a cruzar o río do Alén. A peza, esculpida en granito e toelo, é obra do artista Carlos García, autor á súa vez das figuras do Pinocho e do Camiñante que xa levan varios anos no contorno do arboreto da Cortiña.

O programa de actuacións estruturouse en dúas anualidades, a de 2016 e esta de 2017, investindo 8.000 euros en cada unha delas. Cartos que, obrigatoriamente, debían ir destinados á posta en valor de zonas incluídas en Rede Natura 2000, como é o caso da ZEP Xuvia-Castro.

Así, a finais do outono do ano pasado acometeuse a construción dunha escolleira que frease a acción erosiva do río preto da presa de Mera, onde a auga comeu boa parte da ribeira e mesmo deixou no aire máis de 10 metros do paseo fluvial.

Na segunda fase do proxecto -xa este ano- consistiu en volver a ribeira a un estado o máis parecido posible ao natural compactando terra enriba da escolleira para logo repoboala con herba e especies atlánticas, como felgos e arbustos que, ademais, axuden a frear o efecto das riadas.

Porén, a reintrodución de árbores e arbustos do país non se limitou unicamente ao lugar das obras, senón que se desenvolveu ao longo de todo o paseo co obxectivo de repoñer pes deitados polo vento ou arrastrados polas enchentes.

O cometido estrictamente ambiental acompañouse do lúdico, instalando mobiliario -mesas, bancos, papeleiras- e novos paneis informativos. Neste apartado foi onde se incluiu a figura da deusa, que quedou colocada este xoves pola mañá ao pé do Pozo dos Donceis. Lugar de por si xa lendario ao que agora se lle suma o tótem de máis de dous metros de alto esculpido en granito por Carlos García.

A figura de Navia aparece mirando ao solpor cunha man estendida na que porta unha cunca mentres que aos seus pés vemos a proa dunha barca de toelo na que parecen viaxar varias calaveras, que virían representar almas entrando no Alén coa axuda desta barqueira mitolóxica reinterpretada por García.

Á obra aínda lle falta unha lousa na que se transcribirá unha pasaxe do poema épico «Os Eoas» de Eduardo Pondal, referido precisamente a Navia. O texto é unha homenaxe a o autor do Rexurdimento no ano en que se conmemora o centenario do seu pasamento e, tras unha breve descrición da deidade, dirá o seguinte:

«Soñar da longa ruta,
descansando no voso seo
saudoso e brando».

(Eduardo Pondal. «Os Eoas», libro V, canto CXV)