A Deputación da Coruña aprobou por unanimidade dos grupos políticos a declaración do 2016 como Ano das Irmandades da Fala. Comprométese polo tanto a desenvolver un programa de actividades para difundir e dar a coñecer a súa dimensión histórica e o seu papel no «que hoxe somos como pobo e cultura». Así foi decidido por votación no pleno que se desenvolveu este venres día 29 de xaneiro no que aprobouse por unanimidade unha declaración institucional que recoñece nas Irmandades a «cerna dun movemento social de reivindicación da lingua e da identidade nacional galega que mostrou unha nova forma de concibir o país, en tanto colocou por vez primeira Galiza como centro de decisión e como suxeito do seu devir social, cultural e político».
A Deputación quere conmemorar desta maneira o centenario dun movemento que naceu coa creación da Irmandade dos Amigos da Fala constituída nunha xuntanza o 18 de maio de 1916 na Rúa Real número 38 da cidade da Coruña.
Exposición e programa de actividades
A Deputación da Coruña convértese na primeira institución neste ano en recoñecer oficialmente o centenario das Irmandades da Fala e esa vontade está recollida na declaración institucional en que recolle a necesidade de «garantir o compromiso das institucións públicas coa súa celebración, difundindo na sociedade actual o coñecemento do seu legado histórico». O Parlamento de Galiza aprobara a declaración por unanimidade o 29 de abril de 2015.
«As Irmandades defenderon unha “autonomía integral” dentro dunha federación ibérica en igualdade de relacións con Portugal, o ingreso das nacionalidades da península na Liga das Nacións, a comarcalización do país e a constitución dun Parlamento e dun Goberno propios que exerzan o poder galego», recoñece o texto aprobado polo pleno que converte á Deputación da Coruña nunha das primeiras institucións en recoñecer oficialmente o centenario das Irmandades.
O acordo plenario compromete á Deputación desenvolver un programa de actividades conducentes a divulgar o coñecemento do labor das Irmandades e, neste sentido, desde a área de Cultura estase a traballar en colaboración co Museo do Pobo Galego, a Real Academia Galega e o apoio doutras fundacións e entidades nunha exposición que visitará as sete cidades galegas e difundirá o legado dun movemento que desenvolveu un «encomiábel labor, animado polo propósito de traballar pola consecución dunha Galicia culta, libre, xusta e comprometida consigo mesma».
A declaración institucional lembra que figuras como Antón e Ramón Vilar Ponte, Xohán Vicente Viqueira, Ramón Cabanillas, María Miramontes, Xaime Quintanilla, Otero Pedrayo ou Vicente Risco participaron deste movemento que se espallou desde a Coruña por toda Galiza con numerosas iniciativas culturais, lingüísticas e políticas.